BIM (Building Information Modeling) – Mô hình thông tin công trình – là phương pháp quản lý thông tin dự án thông qua mô hình 3D chứa dữ liệu kỹ thuật chi tiết. Không chỉ là bản vẽ 3D, BIM là “nguồn dữ liệu trung tâm” giúp tất cả các bên như chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn thiết kế, kỹ sư giám sát có thể phối hợp làm việc trên cùng một nền tảng.
Trong giai đoạn thi công, BIM đóng vai trò then chốt. Nếu trước đây, kỹ sư thường dựa vào bản vẽ 2D và bảng tiến độ rời rạc, thì với BIM, toàn bộ thông tin – từ thiết kế, vật liệu, đến tiến độ – đều được thể hiện trực quan trong mô hình. Điều này giúp hạn chế sai sót, tránh xung đột giữa các bộ môn và tiết kiệm đáng kể chi phí xử lý lỗi.
Vai trò của BIM trong quản lý thi công
- Lập kế hoạch và kiểm soát tiến độ thi công (4D BIM)
Khi kết hợp dữ liệu tiến độ (thời gian) vào mô hình BIM, kỹ sư có thể trực quan hóa quá trình thi công qua từng giai đoạn. Mô hình 4D BIM cho phép mô phỏng trình tự thi công, nhận diện các điểm giao cắt hoặc khu vực có nguy cơ chậm tiến độ. Nhờ đó, nhà quản lý dễ dàng điều chỉnh kế hoạch thi công hợp lý hơn.
- Quản lý khối lượng và chi phí (5D BIM)
5D BIM tích hợp thêm yếu tố chi phí, giúp dự toán chính xác khối lượng vật tư, thiết bị và chi phí phát sinh. Các thay đổi thiết kế đều được cập nhật tự động, giảm thiểu rủi ro sai lệch trong dự toán so với thực tế. Đây là một trong những giá trị lớn nhất của BIM đối với nhà thầu và chủ đầu tư.
- Kiểm soát chất lượng và an toàn lao động
BIM giúp mô phỏng các quy trình thi công phức tạp để dự đoán rủi ro về an toàn, kiểm tra khả năng tiếp cận, và bố trí hợp lý thiết bị. Nhiều doanh nghiệp xây dựng đã ứng dụng BIM để đào tạo an toàn lao động ảo, giúp kỹ sư hiểu rõ quy trình trước khi làm việc tại công trường thực tế.
- Quản lý thay đổi và phối hợp giữa các bộ môn
Một trong những thách thức lớn nhất khi thi công là sự xung đột giữa các bản vẽ kiến trúc, kết cấu và MEP. BIM giúp phát hiện và xử lý va chạm (clash detection) ngay từ giai đoạn mô phỏng, tránh việc phải đục phá, sửa chữa tại công trường – vốn là nguyên nhân làm chậm tiến độ và tăng chi phí.
Lợi ích cụ thể của BIM đối với đội ngũ kỹ sư thi công
- Giảm 30–50% lỗi thiết kế và sai sót khi thi công.
- Tối ưu chi phí nhân công và vật liệu nhờ dự báo chính xác khối lượng.
- Cải thiện khả năng phối hợp giữa các phòng ban, đặc biệt trong các dự án quy mô lớn.
- Minh bạch thông tin dự án, hỗ trợ quá trình nghiệm thu và bàn giao nhanh chóng.
- Nâng cao năng lực chuyên môn cho kỹ sư, khi hiểu và ứng dụng BIM vào quy trình thực tế.
Những kỹ sư có kỹ năng sử dụng phần mềm BIM (như Revit, Navisworks, Civil 3D) đang là nhóm nhân lực được săn đón mạnh mẽ tại các doanh nghiệp xây dựng và tổng thầu EPC hiện nay.
Thực tế ứng dụng BIM trong thi công tại Việt Nam
Tại Việt Nam, BIM đã được Bộ Xây dựng khuyến khích áp dụng từ năm 2021 và sẽ bắt buộc trong các dự án vốn nhà nước từ năm 2025. Các doanh nghiệp như Coteccons, Hòa Bình, Delta, Vinaconex đã triển khai BIM ở nhiều dự án lớn như Landmark 81, Metro Bến Thành – Suối Tiên hay các khu đô thị quy mô hàng trăm hecta.
Ở giai đoạn thi công, BIM không chỉ phục vụ mô hình hóa mà còn liên kết với các nền tảng CDE (Common Data Environment) như Autodesk Construction Cloud hay BuildTab CDE+ để quản lý hồ sơ, nhật ký, RFIs, và báo cáo hiện trường. Việc kết hợp này giúp số hóa toàn bộ quy trình quản lý, giảm bớt khối lượng giấy tờ thủ công và đảm bảo tính minh bạch trong từng hạng mục.
Thách thức khi triển khai BIM trong thi công
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, BIM vẫn gặp một số rào cản trong giai đoạn ứng dụng thực tế, như:
- Thiếu nhân sự am hiểu quy trình BIM thi công, đặc biệt là vai trò BIM Coordinator và BIM Manager.
- Chi phí đầu tư phần mềm và đào tạo ban đầu tương đối cao.
- Chưa có quy chuẩn thống nhất trong việc trao đổi dữ liệu giữa các bên.
Tuy nhiên, với xu hướng số hóa mạnh mẽ trong ngành xây dựng, những thách thức này đang dần được giải quyết thông qua việc chuẩn hóa quy trình BIM và tăng cường đào tạo kỹ sư.
Kết luận: BIM – tương lai của kỹ sư thi công hiện đại
BIM không chỉ là công nghệ, mà là một phương pháp quản lý toàn diện giúp ngành xây dựng tiến gần hơn đến kỷ nguyên số hóa. Việc hiểu và ứng dụng BIM trong thi công giúp kỹ sư:
- Làm việc hiệu quả, giảm lỗi, tối ưu tiến độ.
- Gia tăng năng lực cạnh tranh nghề nghiệp.
- Đáp ứng yêu cầu của các chủ đầu tư và quy định nhà nước trong tương lai gần.
Nếu bạn là kỹ sư xây dựng đang muốn phát triển sự nghiệp, hãy bắt đầu tìm hiểu BIM ngay hôm nay — từ việc nắm vững phần mềm Revit, Navisworks, đến hiểu rõ quy trình triển khai BIM thực tế tại công trường. Đây chính là chìa khóa giúp bạn bắt kịp xu hướng và khẳng định vị thế trong thời đại số hóa ngành xây dựng.
